ملامحمدحسین اناری از علمای قرن 13 هجری قمری بوده است.احمد بن زین الدین احساعی که معروف به «شیخ احمد احساعی»و بنیان گذار مکتب شیخیه بوده،در پاسخ به سوالات ملامحمدحسین اناری،رساله ای به عنوان «رساله فی جواب الملا محمدحسین الاناری»نوشته است.
تاریخ این رساله 28 جمادیالاول 1235 هجری قمری برابر با 22 اسفند 1198 شمسی است.
مولانا محی الدین بن بدرالدین اناری از اخترشناسان سده 10 هجری قمری بوده است.شاه عباس صفوی به این شتاره شناس اناری،اعتقاد زیادی داشت.
مولانا محی الدین بن بدرالدین انار،سال1012 هجری قمری را سالی پرحادثه پیش بینی کرده بود که همین گونه هم شد.دراین سال،شاه عباس صفوی به ارمنستان لشکرکشی کرد.شاه عباس در این مقطع،پس از فتح تبریز،اقدام به باز پس گیری ولایات از دست رفته ایران در آذربایجان،ارمنستان،گرجستان و شروان نمود که در زمان پدرش از ایران جدا گشته و به دست ترکان عثمانی افتاده بود.
از مولانا محی الدین اناری یک کتاب خطی به نام«جامع القرانات»به جای مانده که با خط نستعلیق نوشته شده و موضوع آن نجوم است.آنگونه که در این مقدماه این کتاب آمده،محی الدین اناری این کتاب را با توصیه«ابوالمظفر شاه اسماعیل صفوی بهادرخان»نوشته است.
مولانا شیخ محمد فقیه اناری،فقیه و مجتهد و از شاگردان شیخ بهایی بوده و نزد او علوم دینی،حدیث،هندسه،منطق،ریاضی،طب و علوم غریبه را فرا گرفته بود و ازشیخ بهایی اجازه روایت حدیث و اجتهاد و صدور فتوا داشت.
شیخ بهایی دانشمند نامدار قرن دهم و یازدهم هجری که در دانش های فلسفه،منطق،هیعت و ریاضیات تبحر داشت.در حدود 95 کتاب و رساله از او در سیاست،حدیث،ریاضی،اخلاق،نجوم،عرفان،فقه،مهندسی و هنر و فیزیک بر جای مانده است.یونسکو به پاس خدمات وی به علم ستاره شناسی،سال 2009 را به نام او سال«نجوم و شیخ بهایی»نامگذاری کرد.
شیخ محمدفقیه فرزند مولانا سلطان محمود اناری بوده است.از مولانا سلطان محمود اناری و اینکه چه مرتبه و جایگاهی داشته،اطلاعاتی در دست نیست.
شیخ محمد فقیه در دوره صفویه زندگی می کرده و معاصرشاه عباس اول و شاه صفی بوده است.این فقیه و داشمند اناری در اردوی شاه صفی در عتابات عالیات حضور داشت.در این اردو هنگامی که شاه بر امیرخان مهردار،حاکم کرمان خشم گرفته بود و میخواست علیه او اقدام کند،شیخ محمد فقیه چون علوم غریبه می دانست،این دشمنی را به دوستی بین آن ها تبدیل کرد.